پروستات چیست؟

پروستات، غده‌ای با ریشه‌های تاریخی و واژگانی عمیق، با نامی مشتق شده از کلمه یونانی (προστάτης، prostátēs) به معنای “کسی که در مقابل ایستاده” و “محافظ و نگهبان”، نقش بی‌بدیلی در بدن آقایان دارد. این نام، که بازگوکننده جایگاه مرکزی و محافظتی پروستات در بدن است، از دیرباز برای توصیف ویژگی‌های این غده و وزیکول‌های تولیدکننده مایع منی به کار برده شده است. این وزیکول‌ها، که شکلی شبیه به گوش خرگوش دارند، در دو طرف و بالای پروستات قرار گرفته‌اند و وظیفه مهمی در ذخیره و ترشح بخش اعظمی از مایع انزال دارند. این مایع حیاتی، که نقش کلیدی در باروری دارد، در نهایت همراه با اسپرم از مجاری ادراری به بیرون از بدن منتقل می‌شود. در این مقاله از پرس فا، ما به بررسی دقیق ساختار و عملکرد غده پروستات و تحولات آن در طول زندگی مردان خواهیم پرداخت، تا درک عمیق‌تری از این عضو حیاتی و کارکردهای آن به دست آوریم.

عوارض برداشتن پروستات | نقش و کاربرد پروستات

 پروستات چیست؟

پروستات، یک غده کوچک به اندازه توپ پینگ‌پنگ با وزن تقریبی ۳۰ گرم، بخشی حیاتی از سیستم تناسلی مردانه است. این غده در موقعیتی خاص قرار گرفته؛ درست در زیر مثانه، در محل تلاقی کشاله ران، بین قاعده آلت تناسلی و راست روده. ساختار پروستات شامل بافت همبند کششی و ماهیچه است که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مجرای ادراری از میانه پروستات عبور می‌کند، که این موقعیت، نقش مهمی در عملکردهای بدن دارد. پروستات علاوه بر تشکیل بخشی از آناتومی جنسی مردانه، در کنار آلت تناسلی، کیسه بیضه و بیضه‌ها، در تولید و حمایت از اسپرم نقش اساسی دارد.

ساختار پروستات چگونه است؟

برای درک بهتر ساختار پروستات، دانشمندان آن را به چهار ناحیه اصلی تقسیم‌بندی کرده‌اند:

1. ناحیه قدامی: این قسمت بیشتر از بافت فیبری و ماهیچه‌ای تشکیل شده و به عنوان ناحیه فیبرومیسکولار قدامی شناخته می‌شود. این ناحیه نقش مهمی در حفظ ساختار و استحکام پروستات دارد و به نوعی محافظت کننده غده در برابر آسیب‌های فیزیکی است.
2. ناحیه محیطی: این ناحیه عمدتا در قسمت پشتی غده پروستات قرار دارد و بیشترین بافت غده‌ای پروستات را در خود جای داده است. این ناحیه از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا بیشتر موارد سرطان پروستات در این قسمت شکل می‌گیرد.
3. ناحیه مرکزی: این ناحیه که حدود ۲۵ درصد از کل توده پروستات را تشکیل می‌دهد، مجاری انزالی را احاطه کرده و در فرایند انزال نقش مهمی دارد.
4. منطقه انتقال: این منطقه که مجرای ادرار را احاطه می‌کند، از نظر پزشکی حائز اهمیت است زیرا تنها بخش از پروستات است که در طول زندگی انسان به رشد خود ادامه می‌دهد و در بسیاری از موارد، بزرگ شدن پروستات (بزرگی خوش‌خیم پروستات) در این ناحیه رخ می‌دهد.

پروستات کجاست؟

پروستات، یکی از ارگان‌های مهم در دستگاه تولیدمثل مردانه، در محلی حساس و استراتژیک در بدن قرار گرفته است. این غده در ناحیه لگن، درست زیر مثانه واقع شده و محیطی کلیدی برای مسیر ادراری فراهم می‌کند. پروستات به‌طور مستقیم مجرای ادراری که از مثانه خارج می‌شود را احاطه کرده و به نوعی در کنترل جریان ادرار نقش دارد.

نقش و کاربرد پروستات: 

غده پروستات، که در زیر مثانه قرار گرفته است، نقش کلیدی در تولید و ترشح مایع منی دارد. مایع منی، که در فرایند انزال تخلیه می‌شود، شامل ترکیبات متعددی است که از منابع مختلف در بدن تامین می‌شوند. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از این مایع توسط غده پروستات ترشح می‌شود، که عمدتاً شامل آنزیم‌ها، اسیدهای آمینه، و مواد معدنی است. این مایع به اسپرم‌ها کمک می‌کند تا در مسیر خود به سمت تخمک بانوان حرکت کنند و همچنین، محیطی را فراهم می‌آورد که به بقای اسپرم کمک می‌کند. باقی‌مانده مایع منی از وزیکول‌های منی (۵۰-۶۵ درصد) و بیضه‌ها (حدود ۵ درصد) ترشح می‌شود.

در طول ارگاسم مرد، انقباض ماهیچه‌های پروستات به حرکت سریع مایع منی در مجرای ادراری کمک می‌کند، که این امر انزال را تسهیل می‌کند. این عملکرد نه تنها در فرایند تولیدمثلی مهم است، بلکه در فراهم کردن لذت جنسی نیز نقش دارد.

بیماری‌های پروستات:

بیماری‌های پروستات، متنوع و متعدد، به طور گسترده‌ای بر سلامت مردان تأثیر می‌گذارند. این بیماری‌ها عبارت‌اند از سرطان پروستات، که دومین سرطان شایع در مردان است و بیشتر در میان‌سالان شایع است. این بیماری، به دلیل توانایی رشد و گسترش به سایر بخش‌های بدن، به عنوان پروستات بدخیم نیز شناخته می‌شود. در مقابل، پروستات خوش‌خیم، که رشد می‌کند اما گسترش نمی‌یابد، نیز وجود دارد. این وضعیت با افزایش سن در مردان رایج‌تر می‌شود و می‌تواند منجر به بزرگ شدن پروستات و انسداد مجرای ادراری شود. علاوه بر این، التهاب پروستات یا پروستاتیت، که شامل چهار وضعیت مختلف است، شایع‌ترین مشکل دستگاه ادراری در مردان زیر ۵۰ سال می‌باشد. این وضعیت‌ها شامل پروستاتیت حاد باکتریایی، پروستاتیت باکتریایی مزمن، سندرم درد مزمن لگن (CPPS)، و پروستاتیت التهابی بدون علامت هستند. اهمیت تشخیص و درمان به موقع این بیماری‌ها برای حفظ سلامت کلی مردان بسیار حائز اهمیت است.

پروستات خوش‌خیم و بدخیم:

پروستات خوش‌خیم و بدخیم دو وضعیت متفاوت از بیماری‌های پروستات هستند که تأثیرات متفاوتی بر سلامت مردان دارند. پروستات خوش‌خیم، که به طور گسترده‌ای با افزایش سن مردان روبرو می‌شود، به بزرگ شدن پروستات منجر می‌شود اما این رشد به خارج از غده پروستات گسترش نمی‌یابد. در مقابل، سرطان پروستات یا پروستات بدخیم، یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در مردان است که قابلیت رشد و گسترش به سایر بخش‌های بدن را دارد. این تمایز در میزان رشد و گسترش بیماری نقش مهمی در تعیین استراتژی‌های درمانی دارد. به علاوه، سرطان پروستات در مقایسه با سایر انواع سرطان متفاوت است زیرا بسیاری از تومورهای آن به سایر بخش‌های بدن منتقل نمی‌شوند و متاستاز نمی‌کنند. این ویژگی‌ها نشان می‌دهد که سرطان پروستات می‌تواند یک بیماری نسبتاً متفاوت با سایر انواع سرطان باشد.

افراد در معرض پروستات:

بررسی‌ها نشان می‌دهند که اکثریت قابل توجهی از بیماری‌های پروستات در افرادی که سن آنها ۶۵ سال یا بیشتر است، تشخیص داده می‌شود. در واقع، حدود ۶۰ درصد از این بیماری‌ها در این گروه سنی شایع است. دلایل متعددی وجود دارند که افراد را در معرض خطر ابتلا به بیماری پروستات قرار می‌دهند، از جمله افزایش سن، سابقه خانوادگی مرتبط با بیماری‌های پروستات و عفونت‌های دستگاه ادراری. همچنین، عوامل دیگری مانند سبک زندگی، تغذیه نامناسب و کمبود فعالیت جسمانی نیز می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش دهند. مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری شامل انتخاب یک رژیم غذایی متعادل و سالم، افزایش فعالیت بدنی و انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای تشخیص به موقع بیماری پروستات می‌شود. توجه به این نکات می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند و سلامت بلندمدت را تضمین نماید.

سن بیماری پروستات:

بیماری‌های پروستات اغلب با افزایش سن ارتباط دارند. تحقیقات نشان می‌دهند که با بالا رفتن سن، سلول‌های غده پروستات تحت تأثیر هورمون‌هایی نظیر تستوسترون ممکن است تغییر کنند و به طور بالقوه بزرگ‌تر شوند. این امر خصوصاً در افراد بالای ۵۰ سال شایع‌تر است. این گروه سنی نیازمند مراقبت و توجه بیشتری است، از جمله انجام معاینات منظم و توجه به علائم احتمالی. با این حال، بیماری پروستات ممکن است در جوانان نیز رخ دهد، حتی در سنین پایین‌تر مانند ۳۰ سالگی. این نشان می‌دهد که اگرچه سن یک عامل خطر مهم است، اما بیماری پروستات می‌تواند در هر سنی بروز کند. لذا، اطلاع‌رسانی در مورد علائم و اهمیت تشخیص زودهنگام به همه گروه‌های سنی ضروری است. در نهایت، دانستن اینکه چه عواملی می‌توانند خطر ابتلا به بیماری پروستات را افزایش دهند و چگونگی مدیریت این عوامل، می‌تواند به پیشگیری و مراقبت بهتر کمک کند.

عوارض برداشتن پروستات:

عمل جراحی و برداشتن غده پروستات می‌تواند با عوارض جانبی زیر همراه باشد:

• خون‌ریزی ادرار
• بی‌اختیاری ادرار
• ارگاسم خشک
• اختلال نعوظ یا ناتوانی جنسی (شایع‌ترین عارضه جانبی)
• باریک شدن (فشرده شدن) مجرای ادرار یا گردن مثانه

نتیجه گیری:

با توجه به تنوع و پیچیدگی بیماری‌های پروستات، اهمیت آگاهی و مدیریت این بیماری‌ها برای حفظ سلامت مردان برجسته می‌شود. از سرطان پروستات که یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان است تا بیماری‌های پروستات خوش‌خیم، هر یک از این شرایط می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی و سلامت فرد داشته باشد. درک تفاوت‌های میان پروستات خوش‌خیم و بدخیم و اهمیت تشخیص زودهنگام و استراتژی‌های درمانی مناسب، کلیدی است. همچنین، توجه به التهاب پروستات و درمان به موقع آن می‌تواند از عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. در نهایت، آگاهی و پیشگیری می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها و بهبود پیش‌آگهی بیماران داشته باشد.