مازوت چیست؟

“مازوت چیست؟” هر سال با آغاز فصل سرما، تلاش برای یافتن عامل اصلی آلودگی هوای شهرها آغاز می‌شود. این جستجوی مستمر برای شناسایی مسبب اصلی آلودگی هوای شهری، همواره با چالش‌های جدید روبرو است. در سال‌های گذشته، متهمانی چون کیفیت پایین بنزین، خودروهای فرسوده، و موتورسیکلت‌ها مطرح شده‌اند. اما امسال، توجه‌ها به سمت نیروگاه‌ها، صنایع و به ویژه استفاده آن‌ها از مازوت به عنوان سوخت معطوف شده است. مازوت، که نوعی سوخت سنگین و کم‌کیفیت است، به دلیل ترکیبات آلاینده‌ای که دارد، به عنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای شدید در شهرها مطرح می‌شود.

کاربرد های مازوت چیست؟ | مازوت از چه طریقی بدست می‌آید؟

اما مازوت چیست؟

مازوت، که در بسیاری از منابع به عنوان نوعی نفت کوره با کیفیت پایین تعریف می‌شود، دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را برای استفاده‌های مختلف مناسب می‌کند. این ماده با ویسکوزیته بالا، عمدتاً در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه به کار می‌رود. در اروپا و ایالات متحده، به دلیل وجود فرایندهای پیشرفته پالایشی، مازوت به گازوئیل تبدیل می‌شود که این امر به تولید انرژی کارآمدتر و پاک‌تر کمک می‌کند. در گذشته، از مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروی سابق و شرق دور استفاده می‌شد، زیرا این مناطق فاقد تکنولوژی تبدیل مازوت به محصولات پتروشیمی پیشرفته بودند. این استفاده محدود، به واسطه کیفیت پایین و آلایندگی بالای مازوت بوده است.

مازوت، که در عرصه‌های متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به عنوان نوعی نفت کوره با کیفیت پایین و ویسکوزیته بالا شناخته می‌شود. این فرآورده نفتی، بیشتر در نیروگاه‌های حرارتی و برای مصارف صنعتی به کار برده می‌شود. در مناطقی نظیر اروپا و ایالات متحده، فرآیند تصفیه و تبدیل مازوت به محصولات با کیفیت‌تر مانند گازوئیل رواج دارد. این در حالی است که در گذشته، مازوت به عنوان منبع اصلی گرمایش در مناطقی مانند شوروی سابق و شرق دور استفاده می‌شد، عمدتاً به دلیل عدم دسترسی به تکنولوژی پیشرفته برای تبدیل آن به محصولات پتروشیمی دیگر. جالب است بدانیم که در کشورهای غربی، کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، به عنوان کوره‌های ضایعات‌سوز شناخته می‌شوند، نشان‌دهنده بازیافت و بهره‌برداری مجدد از این محصول پتروشیمی است.

مازوت از کجا به وجود می آید؟

طبق اطلاعات منتشر شده توسط وبسایت علمی «پرس فا »، مازوت عمدتاً توسط کشورهایی چون روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود. این ماده به دلیل دارا بودن حرارت سوختن بسیار بالا، برای گرم کردن بویلرها و تولید بخار در صنایع مختلف استفاده می‌شود. یکی از مهم‌ترین عواملی که در درجه‌بندی کیفیت مازوت موثر است، میزان محتوای گوگرد آن است که به طور مستقیم از منبع تولید آن تاثیر می‌پذیرد. در زمینه حمل و نقل، به دلیل ویسکوزیته بسیار بالای مازوت، به آن «نفت کثیف» یا Dirty Oil نیز گفته می‌شود، اشاره‌ای به چالش‌های ناشی از جابجایی و نیاز به تجهیزات خاص برای پمپاژ آن.

مازوت بر محیط زیست چه تاثری می گذارد؟

نیروگاه‌های حرارتی برای گرمایش بویلرهای خود از مازوت استفاده می‌کنند که تأثیرات قابل توجهی بر محیط زیست دارد. مازوت، یکی از انواع نفت‌های کوره، حاوی ترکیبات مختلف شیمیایی است و هر نوع آن مخلوطی منحصر به فرد دارد. هنگامی که این مواد به خاک یا آب‌های سطحی وارد می‌شوند، بخشی از آن‌ها تبخیر می‌شود و برخی دیگر به دلیل نشتی در مخازن نگهداری در آب و خاک حل می‌شوند. این فرایند می‌تواند منجر به آلودگی‌های طولانی‌مدت در محیط زیست شود. افزون بر این، تبخیر شدن مواد شیمیایی می‌تواند منجر به تشکیل ترکیبات سمی جدیدی شود، به‌خصوص زمانی که با تابش نور خورشید یا فعالیت‌های میکروبی در خاک یا آب ترکیب شوند. برخی از این ترکیبات سمی، مانند بنزن، تولوئن و زایلین، می‌توانند بیش از یک دهه در محیط باقی بمانند و تأثیرات مخربی بر سلامت انسان و اکوسیستم‌ها داشته باشند.

روش‌های مختلفی برای قرار گرفتن در معرض فرآورده‌های نفتی وجود دارد. یکی از شایع‌ترین روش‌ها استفاده از نفت سفید برای گرم‌کردن خانه‌ها است، که در گذشته بسیار رایج بوده است. علاوه بر این، نفت سفید و سایر ترکیبات نفتی به عنوان حلال و پاک‌کننده نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در صورت ذخیره‌سازی این مواد در منزل و تبخیر آن‌ها، احتمال تماس با پوست افزایش می‌یابد. همچنین، وجود نیروگاه‌های حرارتی که از مازوت استفاده می‌کنند در نزدیکی شهرها، افراد را در معرض ترکیبات حاصل از سوختن ناقص این فرآورده‌ها قرار می‌دهد.

مازوت بر سلامت بدن چه تاثری می گذارد؟

در پی سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد مانند مازوت، ترکیبات گازی موسوم به Sox، از جمله دی‌اکسید گوگرد (SO2)، به محیط زیست منتشر می‌شوند. این گاز، که بیشترین جزء Sox را تشکیل می‌دهد، نه تنها سمی و مضر برای سلامتی انسان است، بلکه دارای وزنی سنگین‌تر از هوا می‌باشد، این امر باعث می‌شود تا در سطوح نزدیک به زمین تجمع یابد. زمانی که غلظت SO2 در هوا از ۵۰۰ppb فراتر رود، بوی بسیار نامطبوعی ایجاد می‌کند که در این سطح غلظت، علاوه بر بو، می‌تواند کشنده باشد. در غلظت‌های پایین‌تر، این گاز عوارضی همچون درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش خطر بیماری‌های قلبی و تنفسی را به دنبال دارد. در حالی که غلظت معمول SO2 در اتمسفر کمتر از ۱۰ppb عنوان شده و در این حد، اثرات مخرب کمتری بر سلامتی دارد، این میزان هنوز هم برای گروه‌های حساس مانند کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی می‌تواند خطرناک باشد.

یکی دیگر از تأثیرات سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد مانند مازوت، تولید ذرات معلق خطرناک در هوا است. این ذرات، نتیجه تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها در قالب آئروسول‌ها یا ذرات بسیار ریز معلق در هوا هستند. ذرات معلق موجود در هوا، به نام Particulate Matter شناخته می‌شوند و عامل اصلی در تشدید آلودگی هوا به حساب می‌آیند. این ذرات نه تنها سبب افزایش خطر بیماری‌های تنفسی مانند آسم می‌شوند، بلکه می‌توانند باعث تحریک و تشدید حملات قلبی و تنفسی در افراد مستعد شوند. تاثیرات این ذرات بر سلامتی تنها به مشکلات تنفسی محدود نمی‌شود، بلکه می‌توانند سبب تحریک چشم، گلو و پوست شوند و حتی به گسترش بیماری‌های پوستی و آلرژی‌ها نیز کمک کنند. این مسئله، به‌ویژه در مناطق شهری با تراکم جمعیت بالا و سطوح بالای آلودگی هوا، نگرانی‌های جدی برای سلامت عمومی ایجاد می‌کند.

در نتیجه:

بررسی و تحلیل عواقب استفاده از مازوت به عنوان یکی از انواع سوخت‌های فسیلی نشان‌دهنده یک دوره با تبعات منفی و مضر برای سلامتی انسان و محیط زیست است. از جمله این تبعات می‌توان به انتشار دی‌اکسید گوگرد (SO2)، یک گاز سمی با قابلیت تاثیرگذاری مخرب بر سلامتی انسان در غلظت‌های بالا، اشاره کرد. همچنین، تولید ذرات معلق خطرناک در هوا، که نه تنها آلودگی هوا را تشدید می‌کند بلکه خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی و قلبی را افزایش می‌دهد، از دیگر پیامدهای استفاده از این سوخت است.